Gwizdek i gesty, czyli sygnalizacja sędziów w siatkówce
Podczas każdego meczu bardzo ważną rolę na boisku pełnią sędziowie. Oni prowadzą mecz od początku do końca i są odpowiedzialni za rozegranie pojedynku zgodnie z przyjętymi zasadami. Niekiedy zdarza się również, że sędziowie stają się negatywnymi „bohaterami” meczu, ponieważ popełniają za dużo błędów. Sędziowie prowadzą mecz używając gwizdka i rąk do wykonywania oficjalnych oznaczeń.
Zgodnie z przepisami gry w skład komisji sędziowskiej na jeden mecz wchodzą: sędzia pierwszy, sędzia drugi, sekretarz oraz czterech lub dwóch sędziów liniowych. W oficjalnych zawodach FIVB w skład komisji obowiązkowo wchodzi także asystent sekretarza. Podczas meczu jedynie sędzia pierwszy i drugi mogą używać gwizdków, zaś sędziowie liniowi do pełnienia swoich funkcji używają chorągiewek.
W jaki sposób sędziowie liniowi sygnalizują błędy?
Sędziowie liniowi wskazują popełnione przez zawodników błędy za pomocą chorągiewek (40 na 40 cm). Pionowe uniesienie chorągiewki do góry oznacza, iż piłka wylądowała w aucie. Uniesienie chorągiewki i dotknięcie drugą ręką jej szczytu oznacza, że piłka została dotknięta przez drużynę broniącą. Skierowanie chorągiewki do podłoża będzie oznaczało piłkę w boisku. Z kolei machając chorągiewką sędziowie liniowi sygnalizują, że piłka dotknęła antenki lub została przebita na drugą stronę poza uprawnionym miejscem do gry. Jeżeli w obsadzie meczu jest tylko dwóch sędziów liniowych stoją oni w narożnikach boiska, po prawej stronie każdego z sędziów. Natomiast gdy w meczu jest czterech sędziów liniowych stoją oni w wolnej strefie w odległości 1-3 metry od każdego rogu boiska. Ich zadaniem jest obserwowanie linii końcowej i bocznej boiska.
Najważniejszy z całej komisji jest sędzia główny, który prowadzi mecz od początku do końca, a jego decyzje są ostateczne i niepodważalne. Ważną osobą jest także sędzia drugi, którego zadaniem jest pomaganie głównemu arbitrowi w prowadzeniu pojedynku. Musi on także kontrolować pracę sekretarza, przeprowadzanie zmian w drużynach oraz sprawdzać ustawienia zespołów przed rozpoczęciem seta. Obydwaj sędziowie posługują się gwizdkami i rękami, aby sygnalizować swoje decyzje.
Jedynie sędzia główny informuje o:
- błędach odbicia piłki,
- błędach zawodnika zagrywającego,
- błędach ustawienia zespołu zagrywającego (w tym o błędach zasłony),
- błędach w grze na siatce,
- błędach w ataku zawodnika libero i zawodników będących w linii obrony.
Natomiast sędzia drugi jest uprawniony do przerwania akcji gwizdkiem, gdy zobaczy:
- kontakt piłki z boiskiem przeciwnika lub kontakt piłki z ciałem obcym,
- błąd ustawienia zespołu przyjmującego zagrywkę,
- kontakt zawodnika z siatką lub antenką,
- przejście linii środkowej boiska,
- blok lub próbę bloku przez libero i zawodników będących w linii obrony oraz błędy w ataku siatkarzy linii obrony.
Gdy sędziowie przerwą akcję, muszą zasygnalizować błąd oraz wskazać zawodnika, który ten błąd popełnił. Następnie arbitrzy wskazują drużynę, która będzie zagrywać piłkę w kolejnej akcji. Sędzia główny jest zobligowany do wyjaśnienia swojej decyzji kapitanowi drużyny, oczywiście jedynie wtedy, gdy zostanie o to poproszony.
Sygnalizacja sędziów w siatkówce (zobacz rysunki poniżej)
- Przekroczenie linii zagrywki lub linii ataku – sędzia wykonuje ruch nad głową.
- Zagrywka – sędzia wykonuje ruch ręką od strony drużyny, która ma zagrywać.
- Przyznanie punktu – sędzie ręką wskazuje drużynę, która otrzymała punkt.
- Zmiana stron boiska – sędzia wykonuje jeden ruch obrotowy wokół tułowia, trzymając lewą rękę z przodu, a prawą z tyłu tułowia.
- Przerwa w grze – sędzia kładzie poziomo dłoń jednej ręki na palcach drugiej ręki trzymanej pionowo (litera T) i wskazuje ręką drużynę, która poprosiła o czas.
- Zmiana – sędzia wykonuje jeden lub dwa obroty rękami.
- Upomnienie – sędzia pokazuje drużynie lub zawodnikowi żółtą kartkę.
- Strata punktu – sędzia pokazuje czerwoną kartkę.
- Wykluczenie z gry do końca seta – sędzia pokazuje zawodnikowi jednocześnie żółtą i czerwoną kartkę.
- Koniec seta lub meczu – sędzia krzyżuje dwie ręce na piersiach.
- Nieprawidłowe odbicie (piłka rzucona) – sędzia powoli podnosi do góry otwartą dłoń.
- Aut – sędzia unosi dwie ręce w górę.
- Błąd bloku lub zasłony – sędzia unosi ręce do góry, dłonie ma skierowane do wewnątrz, a palce wyprostowane.
- Cztery odbicia – sędzia podnosi cztery palce w górę i wskazuje zawodnika, który popełnił błąd.
- Błąd ustawienia lub rotacji – sędzia obraca palcem wskazującym przed sobą.
- Podwójne odbicie – sędzia podnosi dwa palce w górę i wskazuje zawodnika, który popełnił błąd.
- Dotknięcie siatki lub antenki przez zawodnika – sędzia wskazuje na siatkę lub antenkę.
- Przełożenie rąk za siatkę – sędzia umieszcza dłoń ponad siatką.
- Przekroczenie linii środkowej – sędzia wskazuje na linię środkową.
- Powtórzenie akcji – sędzia unosi dwa kciuki w górę.
- Dotknięcie piłki przez siatkarza – sędzia pociera palcami dłoni o palce drugiej dłoni.
- Opóźnianie gry, upomnienie, kara – sędzia wskazuje jedną ręką na przegub drugiej dłoni.
- Opóźnianie w wykonaniu zagrywki – sędzia unosi do góry osiem rozwartych palców.
sędzia główny to nie jest to samo co sędzia pierwszy! Główny to inaczej kwalifikator;)