Jakie są zmiany w siatkówce?

Jednym z ważniejszych elementów gry w piłkę siatkową, są zmiany zawodników. Dzięki nim trener może dostosować skład drużyny do aktualnych potrzeb. Zmiany często są również elementem strategii gry. Jakie są i na czym polegają zmiany w siatkówce?

Czym jest zmiana zawodników w siatkówce?

Według przepisów gry w piłkę siatkową zmiana zawodników to procedura, dzięki której jeden z zawodników innych niż libero może zostać zastąpiony na boisku przez innego gracza. Zawodnik, który wchodzi na boisko, zajmuje w ustawieniu miejsce gracza, który opuszcza pole gry. Natomiast gracz, który zostaje wymieniony, udaje się na ławkę lub do kwadratu rezerwowych. Aby można było przeprowadzić zmianę, zawodnik musi udać się do strefy zmian, zlokalizowanej na własnej połowie boiska. Wszystkie zmiany w siatkówce zapisuje sekretarz zawodów.

Zmiany w siatkówce można dokonać w różnych sytuacjach, np.:

• w przypadku słabej gry gracza podstawowego,
• w przypadku kontuzji zawodnika,
• w celu poprawy ustawienia,
• w celu wzmocnienia zagrywki,
• w celu wzmocnienia bloku.

Zmiany zawodników w siatkówce – ograniczenia

• Zawodnik ustawienia początkowego może opuścić plac gry tylko jeden raz w secie.
• Jeżeli zostaje zmieniony zawodnik ustawienia początkowego, to musi wrócić na boisko dokładnie w to samo miejsce, które zajmował przed opuszczeniem placu gry.
• Zawodnik rezerwowy, który zmienił gracza ustawienia początkowego, może zostać zastąpiony tylko przez tego zawodnika, którego zmienił.

Jakie są zmiany w siatkówce?

Jeżeli poprawnie wykonano zmianę zawodników, wówczas mówimy o zmianie regulaminowej. W czasie gry mogą się jednak zdarzyć sytuacje losowe i niespodziewane, które wymuszą na trenerze dokonanie zmiany. Z tego względu można wyróżnić jeszcze zmianę narzuconą, zmianę w następstwie wykluczenia lub dyskwalifikacji oraz zmianę nieregulaminową.

Narzucona zmiana

Jeżeli w trakcie gry zawodnik dozna kontuzji, rozchoruje się, zostanie wykluczony lub zdyskwalifikowany, powinien zostać zmieniony regulaminowo. W przypadku gdy nie jest to możliwe, wówczas mówimy o zmianie narzuconej. Polega ona na tym, że dowolny zawodnik, z wyjątkiem libero i drugiego libero, który nie przebywał na boisku w momencie doznania kontuzji lub innego zdarzenia, zastępuje gracza kontuzjowanego, chorego, wykluczonego lub zdyskwalifikowanego. W takiej sytuacji nawet jeśli zawodnik poczuje się lepiej i zgłosi chęć udział w dalszej grze, nie może wrócić na parkiet aż do końca meczu.

Zmiana narzucona nie jest zmianą regulaminową, co oznacza, że nie wlicza się do dozwolonej liczby zmian. Mimo tego należy ją odnotować w łącznej liczbie zmian w secie i w meczu w protokole.

Zmiana w następstwie wykluczenia lub dyskwalifikacji

Zmiany w siatkówce dotyczą również zawodników, którzy zostali wykluczeni z gry lub zdyskwalifikowani. Jeżeli doszło do takiej sytuacji, zawodnik musi być natychmiast zmieniony w sposób regulaminowy. W przypadku, gdy zmiana regulaminowa jest niemożliwa, drużyna ma prawo do dokonania zmiany narzuconej. Z kolei, gdy nie jest możliwe przeprowadzenie zmiany narzuconej, to zespół zostaje zdekompletowany.

Zmiana nieregulaminowa

Każdą zmianę, która przekracza ograniczenia przewidziane w przepisach gry w piłkę siatkową albo dotyczy zawodnika niewpisanego na listę graczy, uznaje się za zmianę nieregulaminową. Jeżeli zespół dokona takiej zmiany, a gra zostanie wznowiona to:

• drużyna zostanie ukarana przegraniem akcji, czyli przeciwnik otrzymuje punkt i zagrywkę,
• zmiana zawodników jest wycofywana,
• wszystkie punkty, które zespół zdobył w okresie trwania błędu, zostają anulowane. Natomiast przeciwnik zachowuje wszystkie zdobyte przez siebie punkty.

Podwójna zmiana w siatkówce – co oznacza?

Jedną z najczęściej dokonywanych przez trenerów zmian, jest tzw. podwójna zmiana zawodników. Trenerzy stosują ją w celu poprawy ustawienia, ponieważ pozwala na wprowadzenie dodatkowego zawodnika do linii ataku. Polega ona na zastąpieniu rozgrywającego, który znajduje się w pierwszej linii, przez rezerwowego atakującego. Natomiast podstawowego atakującego zmienia rezerwowy rozgrywający.

O podwójnej zmianie możemy również mówić, gdy trener chce wymienić dwóch zawodników w tym samym czasie, niekoniecznie rozgrywającego i atakującego. Nie jest to jednak klasyczna podwójna zmiana.

Jak wyglądają zmiany w siatkówce?

Zmiany zawodników w siatkówce muszą odbywać się zgodnie z przepisami. Oznacza to, że gracz nie może wejść na boisko w dowolnym momencie. Zmiana może nastąpić dopiero po zdobyciu punktu przez jedną z drużyn, jeszcze przed rozpoczęciem kolejnej akcji.

Procedura zmiany jest stosunkowo prosta. Jeśli trener chce zmienić zawodnika, nie musi wykonywać żadnego sygnału ręcznego, aby powiadomić o tym sędziego. Wyjątek stanowi jedynie zmiana z powodu kontuzji lub przed rozpoczęciem seta. Faktyczną prośbą o zmianę jest po prostu wejście zawodnika w strefę zmian podczas przerwy w grze. Jeżeli zawodnik spóźni się albo wejdzie w strefę zmian w nieodpowiednim momencie, sędziowie nie dopuszczą do dokonania zmiany. Drużyna może też otrzymać upomnienie za opóźnianie gry. Prośba o zmianę przyznaje i zatwierdza sekretarz zawodów albo drugi sędzia – używają do tego specjalnego sygnalizatora dźwiękowego lub gwizdka. Z kolei na zmianę zezwala sędzia drugi.

A jak wygląda podwójna zmiana w siatkówce? Procedura jest taka sama, z tą różnicą, że w strefie zmian musi się znaleźć dwóch graczy jednocześnie. W tym przypadku zmian dokonuje się parami kolejno po sobie.

Na czym polega zmiana powrotna w siatkówce?

Zmiana powrotna polega na tym, że zawodnik zmieniony, ponownie wraca na boisko. Procedura takiej zmiany wygląda tak samo, jak w przypadku każdej zmiany regulaminowej.

Ile można dokonać zmian w trakcie meczu siatkówki?

Zastanawiacie się, ile zmian w siatkówce może dokonać trener? W oficjalnych zawodach siatkarskich każdy zespół ma prawo dokonać 6 zmian zawodników w każdym secie. Jak łatwo policzyć, każdy zespół może dokonać maksymalnie 18 zmian podczas trzysetowego spotkania. Do liczby zmian nie wlicza się libero, który wymienia się ze środkowymi, gdy ci przechodzą do strefy obrony.

Warto jednak wspomnieć, że w niektórych niższych ligach lub nieoficjalnych turniejach liczba zmian może zostać zmniejszona, np. do 3 czy 4 na set.

Zmiany w siatkówce są ważnym elementem strategii i taktyki gry, ponieważ pozwalają trenerom na dostosowanie składu drużyny do potrzeb gry. Dzięki nim trenerzy mogą też szybko zareagować na sytuacje dziejące się na boisku.

Źródło zdjęcia głównego: By Zorro2212 – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45407545